Ezaguna da espainiar inperioak bere sorreratik bertatik izan duen izaera koloniala, baina egun ere, inperioa aspaldi desagertu bazen ere, mantentzen du. Euskal Herriaren kasuan, oraindik orain era zuzenean, munduko beste hainbat txokotan, bestelako tresnen bidez (argienak enpresa multinazionalak).
Espainiaren historia kolonialean, baina, Euskal Herriaren posizioa konplexua da. Espainiar kolonialismoa salatzen dugu, kolonialismo horretan gure herriak historikoki izandako parte hartzearekin batera. Baina aldi berean, espainiar eta frantziar supremazismoak zapaldu egin gaitu. Inperioen parte izatean, Europan, haren pribilegioez baliatu gara; baina inperioen mende egotean, aldi berean, indarrez menderatu dituzte gure hizkuntza, kultura eta instituzioak.
Irakurketa hori oinarri, Euskal Errepublika anitza aldarrikatu eta espainiar erreinuaren izaera koloniala salatzeko, hamarnaka aktibistek Bolue kalean hasi eta Txiki-Otaegi enparantzan bukatu zen kalejira egin zuten, Colonen eta Felipe VI.aren argazkiak buruz behera eramanez. Bertan, argazki hauek erre zituzten ikurrina, Wiphala eta nafar banderak astintzen zituzten bitartean. Amaieran, urriaren 12an bertan Iruñeako gaztelu plazan burutuko den ekimenean parte hartzeko deia luzatu zuten.