Zein da uda honetan egingo duzuen kanpainaren helburu nagusia eta zein inpaktu lortzea espero duzue herritarrengan?
Aurten, Bizkaiko Minbiziaren Aurkako Elkartearen azaleko minbizia prebenitzeko kanpainak "Babestuta dago, baina bere larruazala ez" leloari eusten dio, hainbat egoeratan dauden pertsonen irudiekin, agerian uzteko erradiazio ultramoretik babestu behar garela kalean gaudenean. Lan edo kirol batzuetan segurtasun-neurriak hartzen ditugun bezala, eguzkitan gaudenean ere babestu egin behar gara.
Kanpainaren helburua bikoitza da: minbizi mota hori prebenitzeko eguzki-babeserako neurriak hartzeak duen garrantziaz informatzea eta kontzientziatzea. Baina, era berean, adierazi nahi dugu garrantzitsua dela pertsona bakoitzak bere azala berrikustea, hau da, automiaketak egitea, gaixotasun hori goiz detektatzeko neurri gisa.
Herritarrek argi izan dezaten nahi dugu azaleko minbiziaren prebentzioa urte zehar osoan egin behar dela, nahiz eta udan gehiago kontuan izan behar dugun eta eguzkitik babesteko gomendioak praktikan jarri behar ditugun. Mundu guztia sentsibilizatuta dagoela dirudien arren, erradiazio ultramorea azaleko minbiziaren eragile nagusia dela eta bere burua babestu behar dela jakina den arren, pertsona askok ez dute hori egiten, eta garrantzitsua da hori gogoratzen eta kontzientziatzen jarraitzea, batez ere biztanleria ahulena.
Zehaztu dezakezu zenbat udalerritan eta nola egingo den kanpaina?
Uztailean hainbat udalerri zeharkatuko ditugu, kostaldekoak zein barrualdekoak, ez baikara hondartzara edo igerilekura goazenean bakarrik babestu behar. Horrela, Getxon, Basaurin, Bilbon, Durangon, Ermuan, Galdakaon eta Portugaleten antzutuko dugu. Herri bakoitzean informazio-guneak ezarriko ditugu, eta horietan materialak banatuko ditugu, azaleko minbiziaren prebentzioari buruzko esposizio bat jarriko dugu, etab.
Zenbait herritan, hala nola Getxon, zehazki Ereagako hondartzan, uztailaren 11ko goizean, eguzki-babesik ez erabiltzearen ondorioak frogatzeko esperimentuak egingo ditugu, baita eguzkitan ez jartzea gomendatzen den orduak ezagutzeko tailerrak ere, besteak beste. Ekintzak egiteko eta aipatutako herri guztietan egoteko, 15-20 boluntarioren inplikazioa izango dugu.
Bizkaiko Minbiziaren Aurkako Elkarteak nabarmendu du azaleko minbizia % 40 igo dela Espainian azken lau urteetan, eta 21.000 kasu inguru izan direla 2024an. Nola espero duzue kanpaina honek Bizkaian eragin hori murrizten laguntzea?
Hala da, azaleko minbiziak gora egiten jarraitzen du azken urteetan. Minbiziaren Aurkako Elkartearen Behatokiaren arabera, iaz, Bizkaian, minbizi mota horren 575 kasu berri diagnostikatu ziren (158 melanoma eta 417 melanoma gabeko azaleko minbizi). Hala ere, errazen prebenitu daitekeena ere bada, eta garaiz detektatzen eta tratatzen denean, pronostiko ona du. Beraz, kopuru hori nabarmen murriztu liteke prebentzio-gomendio erraz baina ezinbesteko batzuei jarraituz gero.
Nahiz eta gaur egun informazio asko dagoen eta, oro har, jendeak badaki eguzki-erradiaziotik babestu behar den, jende guztiak ez du hori egiten. Beraz, kontzientziatzen eta informatzen jarraitu behar da, kanpainak aurreikusten dituen ekintza errazekin.
Gorputzeko organorik handiena da larruazala, baina hori ez zaintzearen arriskuak eta garrantzia ezagutu behar dira. Ziur aski inor ez da gogoratuko iaz zenbat egun hartu zituen eguzkia edo zein baldintzetan, baina gure larruazalak bai, oroimena duelako. Horregatik da hain garrantzitsua eguzkia eta erradiazio ultramoreak egunero zaintzea.
Zer gomendio sustatzen ari dira bereziki talde kalteberentzat, hala nola adingabeentzat, kirolarientzat eta aire zabaleko langileentzat erradiazio ultramore handieneko orduetan?
Esan dudan bezala, oso garrantzitsua da gogoratzea larruazalak memoria duela; horregatik, haurtzarotik babestu behar dela azpimarratu behar dugu, eguzki-erradiazioek gure larruazalaren gainean egiten dituzten erasoak urteetan zehar metatzen baitira. Beraz, zenbat eta gehiago arriskatu, orduan eta arrisku handiagoa dugu azaleko asaldurak edo minbizia izateko.
Ematen dugun gomendio nagusia babesa da, eta eguzkiaren esposizio luzeak saihestea. Aurreko kanpaina bati erreferentzia eginez, beti gogoratzen dugu "eguzkiaren onena, itzala". Beti babestu behar da, goazen jarduera aire zabalean egitera.
Garrantzitsua da prebentzio-aholku batzuk kontuan hartzea, hala nola: egunero babestea, egun lainotuak barne, eguzkiarekiko esposizio zuzena saihestea, bereziki intentsitate handieneko orduen artean, 11:00etatik 17:00etara udan. Ildo horretan, komeni da eguzki-babeslea babes-faktore on batekin (FPS) erabiltzea, ahal dela 50ekoa. Beltzarantzeko kabinarik ez erabiltzea gomendatzen da; OMEk adierazi du azaleko minbizia izateko arriskua % 75 handitzen dela erabiltzen badira. Gainera, gomendagarria da larruazala eta burua babesteko arropa egokia erabiltzea, baita eguzkitako betaurreko homologatuak eta argi-izpietarako eta UVrako iragazkiak dituztenak ere.
Arriskuko biztanleek, hala nola adingabeek, kirolariek, aire zabaleko jardueretan lan egiten dutenek eta gaixotasun edo tratamendu kronikoak dituzten pertsonek, arreta berezia izan behar dute, beti hidratatuta egon behar dute eta itzalpean egon behar dute ahalik eta denbora gehien, lehen aipatutako prebentzio-aholkuak betetzeaz gain.
Azaleko minbiziaren detekzio goiztiarrari dagokionez, garrantzitsua da, halaber, larruazala sarri aztertzea, ilargiak zainduz eta balizko asimetriak, ertz irregularrak eta/edo kolore- edo tamaina-aldaketak hautemanez.
Gure larruazala gure bizitzaren mapa da. Zaindu dezagun, babes gaitezen eguzkitik, beste eremu batzuetan egiten dugun bezala.
Standetan edo ekitaldietan zerbitzu osagarriren bat eskaintzen ari al dira, hala nola UV indizea neurtzea, aholkularitza pertsonalizatua ematea, lunarrak berrikustea edo eguzki-babeslea banatzea?
Esan bezala, Ereagako hondartzako informazio-gunean egingo dugun ekintzetako bat erradiazio ultramoreak gure azalean duen eragina frogatzea da. Beraz, esperimentu sinple batekin, getxoztarrek eguzkiak gure azalean duen eragina egiaztatu ahal izango dute inolako babesik erabiltzen ez dugunean (oinarrizko krema hidratatzailea), FPS baxuko babes-kremak erabiltzen ditugunean (15 edo 30) eta FPS 50 erabiltzen dugunean.
Gainera, goiz osoan zehar erakutsiko diren informazio-panelek kontuan hartu beharreko gomendioak jasotzen dituzte, autoesplorazioan eraginez. Gorputz osoa, burutik oinetaraino, ABCDE erregelari jarraituz, sarri aztertzearen garrantzia azaltzeko aprobetxatuko da: asimetria, ertz irregularrak, kolore desorekatua, 6 mm-tik gorako diametroa eta eboluzioa, ilargi-orban edo orban susmagarriak identifikatzeko.
Larruazalaren automiaketaren helburua pertsona bakoitzak bere larruazalaren ezaugarriak ezagutzea da; hala, edozein aldaketa, susmo edo zalantza izanez gero, erreferentziazko osasun-profesionalengana jo behar da, diagnostiko eta tratamendu egokiagoak egin ditzaten. Aldaketak izan daitezke, bai lesio berri bat agertzea (ilargia, orbana, zarakarra...), bai lehendik dagoen lesio baten aldaketak (forma, tamaina, kolorea... aldatzen dituen ilargia).
Kanpainan kolaboratzaile edo toki-erakunde gehiago sartzen al dituzte?
Bizkaiko Minbiziaren Aurkako Elkartea saiatzen ari da datozen asteetan bisitatuko ditugun udalerrietako udalak eta osasun-zentroetako (Osakidetzako) langileak inplikatzen, kanpainarekin bat egin dezaten osasun-agente gisa. Horrela, herritarrengana hurbildu eta azaleko minbiziaren prebentzioan dituzten tokiko zerbitzuak ezagutzera eman ahal izango dituzte.
Badago planik ekintza horiek zabaltzeko edo kanpainarekin urteko gainerako egunetan jarraitzeko, udatik harago, esposizioak urte osoan arriskuak dakartzalako?
Hala da, udako hilabeteetan larruazalaren zaintzan arreta berezia jarri ohi den arren, eguzki-erradiazioak urte osoan eta edozein egoeratan gertatzen dira. Beraz, arreta jarri behar da larruazala uneoro zaintzeko, urteko edozein ingurune eta garaitan.
Minbiziaren Aurkako Elkartetik urte osoan zehar eguzkitik babestearen garrantzia gogoratzen dugu, larruazalak memoria duela eta eguzki-erradiazioen erasoak bizitzan zehar metatzen ari direla azpimarratuz. Zenbat eta esposizio handiagoa, orduan eta handiagoak dira larruazaleko asaldurak eta minbizia izateko arriskuak.
Mezu horiek hainbat kanaletan errepikatzen ditugu urteko 365 egunetan, bai neguan, eta arreta berezia gomendatzen diegu aire zabalean daudenei, adibidez, ur-kirolak egiten, eskiatzen eta abar, udan bezala. Zaindu zure azala eta gozatu eguzkiaz modu seguruan!
