Fredi Paya: "Jaun Zuria"

Britainia Handiko klase akademikoak geroz eta gehiago begiratzen digu euskaldunoi, edo proto-euskaldunei (inork baldin badaki horrek zer esan nahi duen), euren irletako lehenengo biztanle gisara. Froga genetikoak, emigrazioaren logikak, aurkitutako gorpuak... guztiak doaz norabide berean. Erromatarrek "pictus" deitzen zieten, eta zeltek lehenagoko biztanleak, apurka-apurka iparraldeko mendietara eraman zituzten jende horiei. Badakigu itzultzaileak behar zituztela bai batzuek eta bai besteek Nesh lakuaren inguruan bizi zen piktoen erregearekin mintzatzeko. Hots, ez zirela ez zelta ez eta latinoak ere. Aymeric Picaudek bere XII. mendeko idatzietan dio euskaldunok orduko eskoziarren moduan janzten ginela, gauza jakina ei zelako herri biak jatorri berekoak ginela. Zeinu idatzidun megalitoak eta euren borrokarako gaitasuna dira jatorrizko britainiarrez geratu zaizkigun zantzu bakarrak. Normandoen inbasioetan konkistatu zituzten, IX. mendean, zelten laguntzaz sortutako pintza efektuaren bidez. Kondairak dio afari batean mozkortu eta hil zituztela zeltek piktoen buruzagiak, normandoen aurkako elkarkidetza sinatzera zihoazenean. Argazkian, Jaun Zuria, Gernikako Juntetxean dagoen XVI. mendeko olioaren arabera.