Euskalgintzaren babesa jaso dute lizentzia lehiaketara aurkeztu ziren irrati euskaldunek

Euskalgintzako kideek Cristina Uriarte Kultura, Hizkuntza Politika eta Hezkuntza sailburuari eskatu zioten apirilaren 4a baino lehen 34 lizentzia banatzeko lehiaketa bertan behera utzi zuen ebazpenaren aurka irratiek jarritako helegiteak aintzat hartu eta lehiaketarekin jarraitzea. Halere, hainbat komunikabidek zabaldutako irregulartasunak direla eta, lehiaketa akatsak hasi ziren azken punturaino bueltatzea ere eskatu zuten. Ibon Altuna abokatua eta EIZetako administratzaileak azaldu zuenez, apirilaren 4an erreposizio helegite batzuk erantzuteko azken eguna izango du Jaurlaritzak. Altunaren ustez, prozesuarekin ez jarraitzea “ez litzateke batere justua, batez ere euskal irratientzat, esleipena behin-behinean lortu dugunontzat, berriro ere lehiaketa batera aurkeztu beharra, euskararentzat erreserbak mantenduko diren jakin gabe eta zein oinarriak izango diren ezagutu gabe”.

Lehiaketa bertan behera uztea okerragoa litzateke

Gainera, Agus Hernan Antxeta irratiko kideak ohartarazi zuenez, Urkulluren Jaurlaritzak sortu ez baina esku artean duen “patata beroaren” aurrean lehiaketa bertan behera uztea “hipotesirik txarrena” litzateke: “prozesu judizialak urteak eta urteak emango lituzke eta Jaurlaritzak nekez atera lezake beste deialdi berri bat 34 lizentzia horiek ebazteke dauden bitartean. Gainera, diren irregulartasunek irabazteko oso oinarri juridiko ona ematen digute, erabakaitzen badugu bide judiziala jarraitzea”. Beste deialdi bat antolatzekotan irrati euskaldunak “oso egoera arraroan” egongo liratekeelakoan dago Hernan, Euskalerria irratiarekin gogoratuz: “prozesu judizial luze-luze batean eta nahiz eta arrazoia izan eta epaitegietan irabazi”, lizentziarik gabe, tartean lizentzia beste bati egokituko baliote. Kaltetutako guztiek kalteordainak ere eskatu ahal izango luketela ere azpimarratu zuen Antxetako kideak. “Horregatik pentsatzen dugu zentzuzkoena dela prozesua bukatzea, irregulartasunak zuzentzen. Bukatzea da onena bai euskararentzat eta baita gauden egoerararako”.

Barandiaranen ustez, “euskarak ez du tratu onik horrelako lehiaketetan” eta Euskalerria irratiarekin parekatu zuen orain euskal irratiek bizi duten egoera. “Esparru komunikatiboa antolatzen saiatzen denean, askotan euskara kaltetuta ateratzen” dela gogoratu eta hau kasu horietako bat dela ziurtatu zuen. Gainera, irrati lizentzia deialdi hau duen garrantzia azpimarratu zuen, “ikus-entzunezko panoraman euskarak presentzia handirik ez” duela gogoratuz: “toki askotan ez dugu aukerarik euskal irrati edo telebista entzuteko”. Horregatik “aukera historikotzat” jo zituen behin-behinean eskuratutako dozena bat lizentzia horiek “hainbat tokitan” eskaintza gehiago jartzeko ahalbidetzen dutelako, oraingo Jaurlaritzak horiek banatzeko borondate politikoa izanez gero. Horregatik, lehiaketan energia, dirua eta giza baliabideak xahutu dituzten eta azken unean lizentziarik gabe utzi dituzten irratiak “erabat” babestu zituzten.

Hekimeneko zuzendariak “berebiziko garrantzia” eman zion irrati horiek hartutako bideari, “erabakiak zuzen hartu ziren tokira bueltatzea”, alegia. Eta hori ahalbidetzea eskatu zion Iñigo Urkulluk gidatzen duen Gobernuari.

Irregulartasunak

Bere aldetik Ibon Altunak salatu egin zuen “lehiaketa prozesuan zehar eman diren irregulartasunak”. Lehiaketa martxoan abiatu zen eta urtebetean gauza asko gertatu dira, tartean “irregulartasun oso larriak”. Horrela jo zuen balorazioan laguntzeko enpresa laguntzaileak bere txostena eman aurretik Lehiaketaren Mahaiak egindakoa ezagutu izana, teknikari baten mahaitik hainbat dokumentazio desagertu izana, Onda Vasca irratiari eremu guztietan puntuazioa jaistea horren zergatia azaldu gabe edo eskualde batzuetan lizentzia ja zuen irratiren bati aniztasunagatik puntuazio osoa eman izana. “Prozesu hau nahaste ikaragarri bat” delakoan egon zen Altuna. Agus Hernan Antxeta irratiko kideak ere nabarmendu zuen “eskandalu” baten aurrean gaudela.

Hernanek gogoratu zuenez, 2012ko udaberrian, azken 26 urtetan lehenengo aldiz EAEn lehiaketa atera zenean, “ikuspegi soziolinguistiko batetik eskas ziren 11 frekuentzia” gorde zituzten “euskarazko erreserba” zeritzotenerako. Nahikoa ez zela esan zioten Jaurlaritzari irrati komunitarioek, unibertsitateko irakasleek zein euskalgintzak eta alegazioak ere aurkeztu zituzten. Pasa den udazkenean, ordea, behin-behineko ebazpena heldu zen, hainbat elementu positibo zituena. Dozena bat frekuentzia euskarazko proiektuei agindu zizkieten eta hiriburuetan zein jokoan ziren eskualde guztietan txertatzen ziren. Gainera, hiru hiruburuetan irrati komunitarioak entzuteko moduko lizentziak banatzeak aurrepauso handia zen irratiko hirugarren sektorearen zabalpenerako, arlo horretan EAE komunitate aurrerakoiena bihurtuz.

Euskara, “bahituta”

Baina, PSE-EEko Jaurlaritzaren azken Gobernu Kontseiluan prentsari botatako lehiaketa bertan uzteko erabakiak egoera guztia aldarazi zuen. Orain, “euskarazko irratiok lehiaketaren eskandaluaren erdian bahituta sentitzen gara”, azaldu zuen Agus Hernanek. Izan ere, irregulartasunak “interes politikoengatik” eman direla uste du kazetariak. Emaitza, halere, ohikoa da: “berriro ere euskara zen kaltetua eta berriro ere hizkuntz urraketa baten aurrean geunden”.

Euskal irratiok “oso ondo egin dugu gure lana. Espedientea aztertu denean ikusi dugu irrati bakoitzak oso puntuazio altua izan dugula. Etxeko lanak ondo egin ditugu. Guretzat izugarrizko ahalegina izan da lehiaketa horretara aurkeztea, gure neurrira egindako konkurtsoa ere ez zela. Giza baliabide zein dirutan koste handia izan du eta itxaropena handiarekin hartu genuen behin-behineko ebazpena”, Hernanek azaldu zuenez. Horregatik, “izugarrizko frustazioa izan dugu ondoren”. Antxetako kideak ere nabarmendu zuen “aukera historikoa” dugula dialean eragiteko eta EITBtik at diren hiru irrati euskaldun legalei beste batzuk gehitzeko.

Irrati euskaldunen kideek balorazioa amaitzeko argi utzi zutenez, “interes politiko batzuengatik euskara eta euskaraz informazioa jasotzeko eskubidea kaltetuak izango diren edo ez da jokoan dagoena”. Haien ustez, “arazo hori ez da soilik kaltetutako irratiena, dialean zein moduko irrati eskaintza izango den izugarrizko garrantzia izango baitu euskararen etorkizunerako”.