Joan den ostegunean, urriak 20, Ikigai argazki liburua aurkeztu zenuen. Zer ikus daiteke lan horretan?
Argazki proiektua nahiko argi neukan. Segurtasun ezaz eta antsietate orokortuaz beteriko nire bizitzako etapa txar bat igaro ondoren, osasun mental on batek egungo gizartearen erritmoan bizitzeko duen garrantziaz jabetzen hasi nintzen. Ikertzen hasi nintzen gizarte honek berak laguntza behar zuela konturatuz; osasun mentala normalizatzeko, garrantzia emateko eta tratatzeko laguntza, ondorio psikologiko handiak utzi zituen garai postpandemiko batean.
Ikigai da nire proiekturik handiena orain arte. Proiektu honetan istorio urratzaileak, baina, aldi berean, kontsolagarriak aurki daitezke. Istorio horiek, hasiera batean, hamaika parte-hartzaileren antsietatearekin eta depresioarekin lotutako gertaerak kontatzen zituzten sinbologiaren, ikuspegien, argien eta itzalen bidez, eta, pixkanaka, haien laguntzarekin, narratiboki islatu ditut liburuan.
Azkenean, liburu hau argitaratzea lortu genuen, une honetan antsietatea edo depresioa jasaten ari diren pertsona horiei guztiei laguntzeko, nola jokatu ez dakiten senideei laguntzeko, gaixotasun mental horiek normalizatzen eta ezagutzen laguntzeko premisarekin.
Horretarako, 11 istorio erreal kontatzen dituzu, beren larruetan liburu ireki gisa grabatuta geratu zaizkien gauzak bizi izan dituzten gizon-emakumeenak. Zer nolako gauzak?
Proiektu honetan, larruazalak mihise gisa erabiltzen dira, gure barnean gertatzen denaren ispilu gisa, kanpoan ikus dezagun. Horrek guztiak gezurtatzen du osasun mentala ukiezina dela dioen kontzeptua; guk ukigarri bihurtzen dugu gure gorputzeko organorik handienean zehar, larruazalaren bidez. Bertan grabatuta geratu dira bere buruaz beste egiteko ahaleginak, hainbat ebakitako orbainak hanka eta besoetan, psoriasia buruko ile-larruan, ukondoak, eskuak, besoak, zauriak urduritasunaren hatzetan, akne-markak aurpegi osoan, ile-erorketa handia, besteak beste.
Zergatik aukeratu duzu osasun mentala lan mota horretarako?
Nire ustez, gai hori gero eta gehiago dago komunikabide handietan, baina ez da sakon tratatzen, ezta benetan behar lukeen moduan ere. Nire ideia nagusia zen gizarteak neurri handi batean ezagutzen ez duen guztia islatzea, buruko gaixotasun horien ikusezintasunaren premisa asmatzeagatik.
Uste dut errealitate bat bistaratu beharko litzatekeela, hau da, bizirik dirauten 11 pertsonetako bakoitzarena, adibidez; izan ere, gure begirada pixka bat zabalduz gero, gero eta ohikoagoa da gure ingurunean.
"Nire ideia nagusia zen gizarteak neurri handi batean ezagutzen ez duen guztia islatzea, buruko gaixotasun horien ikusezintasunaren premisa asmatzeagatik"
Guztion artean gogoeta eragin nahi genion gizarteari osasun mentala nola tratatzen den, hobetzeko aukerak, profesionalengana jotzeko estigma ezabatzea eta, batez ere, bizi garen azkartasunaz eta horren ondorioez ohartzea.
Egia esan, egindako bi aurkezpenak (liburuarenak) sinestezinak izan dira, eta gai horiek guztiak eta gehiago jorratu dira, eta jendeak haiekiko duen interesa ikusi ahal izan da. Proiektua ikastetxeetara eramaten eta aurkezpen gehiago egiten saiatzen ari gara, beste pertsona batzuei laguntzen jarraitu ahal izateko. Benetako istorio bat entzuten duzunean, zurearen antzekoa izan daitekeena, begiak irekitzen dituzu eta prozesu osoan bakarrik ez zaudela ikusten duzu. Erabaki txar asko saihestu daitezke horrekin.
Nola eta zergatik aukeratu dituzu pertsona horiek?
Nik ez nituen pertsonak aukeratu. Pertsonek ni aukeratu ninduten. Nik hainbat iragarki argitaratu nituen sare sozialetan, eta horietako bakoitza nirekin harremanetan jarri zen parte hartzeko. Banaka hitz egin nuen haiekin, eta konturatu nintzen entzunak izan behar zutela, haien istorioak nolabait normalizatu behar zituztela epaituak izateari uzteko, eta nik hori lortu nahi nuen. Prozesu gogorra baina ederra izan zen.
Nolakoa izan da argazkietan gai hori ilustratzeko prozesua?
Oso gogorra. Uste dut hori dela proiektu hau gehien laburbiltzen duen hitza, baita atsegingarria ere. Bakoitzarekin bere historia jorratu nuen, erreferenteak bilatu nituen, argiaren tratamendua asko aztertu nuen bilatzen ari nintzena lortzeko, eta bat-batean 150 argazki nituen ileak puntan jartzen zizkidatenak.
Liburu asko irakurri behar izan nituen eta tratatu behar nituen gaixotasunak argazkietan islatu ahal izateko, gainerakoek identifikatu ahal izan zitzaten. Maitasun handiz gogoratzen dudan prozesua izan zen, pentsatu gabe 50 aldiz errepika nezakeena.
"Proiektuaren premisetako bat da pertsona bakoitzak argazkia bistaratzen duenean pertsona horien azalean une batez sartu eta haien historia ulertzeko aukera izatea"
Nondik dator honelako liburu bat sortzeko ideia?
Hasiera batean, niri unibertsitatean eskatzen zidatena zen proiektu fotografiko bat garatzea, hau da, argazkiak eta haien azalpena. Bere istorioak entzun nituenean, argazkiak eskuetan izan nituen eta material horrekin lagundu genezakeen guztiaz jabetu nintzen, guztiak pertsona bikainak direla kontuan hartuta. Paperean jasota geratu behar zuen, edonork ikus zezan.
Zergatik argazki-liburu bat?
Testuak asko esaten duela uste dut, baina ikus-entzunezkoen mundukoa izanik, nire bihotza argazkiz beteta dago. Argazkiak oroitzapenak dira, ikusten dituzunean, une horretara itzultzen zara. Proiektuaren premisetako bat da pertsona bakoitzak argazkia bistaratzen duenean pertsona horien azalean une batez sartu eta haien historia ulertzeko aukera izatea. Horri guztiari QR kode batzuk gehitu nizkion istorio bakoitzean, kode horiek eskaneatu eta protagonisten testigantzak entzun ahal izateko, lehen pertsonan, haien istorioa sakonago ezagutzeko. Irudikatzeko 3 metodoak oso ondo lotu dira, eta gustura geratu gara.
Hauxe da zure Gradu Amaierako Lana. Baduzu beste proiekturik buruan?
Egia esan, bai, lehen esan dudan bezala, liburuaren aurkezpenak egiten jarraitu nahiko nuke, hitzaldi gisa planifikatu baititugu, osasun mentalari eta iritzi-trukeari buruz hitz egiteko. Asko gustatuko litzaiguke eskoletara eramatea, batez ere Batxilergoko ikastaroetara, oso lagungarriak izan baitaitezke maila horretako hezkuntza-presioa kontuan hartuta.
Eta pertsonalki, Gizarte Komunikazioko masterra egiten ari naiz, eta MAL (Master Amaierako Lana) bat egiteke daukat. Ziur nago osasun mentala beste esparru batetik aztertuko dudala berriro, baina nire “ildo editorialari” jarraiki, entzuna izan behar duten eta barruan zer gertatzen den hitzez adierazi behar duten guztiei laguntzen jarraitu nahi dudalako.
Amaitzeko, zuen Ikigai inoiz ez galtzea nahi nuke, eta galtzen baduzue, ez zaitezte kezkatu, berriro aurkitzeko nahikoa baliabide baitago. Denon artean alda dezakegu hau.