Zer da zehazki eta zertan aritzen da Neikerreko germoplasma bankua?
Neikerreko Germoplasma Bankua duela urte asko sortu zen, Euskal Herrian ekoizten diren espezie nagusien (artoa, babarruna, piperra, tomatea eta patata, batez ere) antzinako tokiko barietateak babesteko helburuarekin. Gainera, kontserbatzen diren sarrerak hobekuntza genetikoko programetan eta ondoren sektorera transferitzen diren barietate berriak lortzeko programetan ere erabiltzen dira.
Nola egiten duzue espezie horiek guztiak lortzeko eta katalogatzeko?
Komeni da espeziea eta bertako barietateak ez nahastea. Banku batek dituen sarreren edo barietateen multzoa da espeziea. Adibidez, patata espezie bat da, edo piperra, baina hainbat barietatek osatzen dute, bai antzinakoak, bai gaur egungoak.
Barietateak, normalean, baserrietan eta ekoizleetan biltzen dira, edo germoplasma-bankuei eskatzen zaizkie, daborduko bilduta izan ditzaten. Zentzu horretan, estatuko nagusia INIAren Baliabide Fitogenetikoen Zentroa da eta Madrilen dago. Gaur egun, dauzkagun espezieen multzotik 600 sarrera baino gehiago ditugu.
Neikerreko germoplasma bankuan Euskal Herriko 600 espezie baino gehiago dituzte gordeta. © NEIKER
Gordetzen dituzuen espezieen artean, batzuek herrien izenak dituzte: Leioako piperra, Erandioko tomatea, Getxoko artoa... Zergatik deitzen zaie horrela?
Jatorriari edo bildu ziren lekuari dagozkielako.
Nekazaritzakoak ez diren espezie naturalak ere badituzue?
Landatutako landareen espezieak bakarrik.
Nola sortzen dira horiek?
Barietateak eboluzionatuz eta ingurumen-baldintzetara egokituz doaz; hautespen naturala esaten zaio horri. Beste batzuk berezko gurutzaketetatik edo hibridazioetatik sortzen dira, eta, horrela, aldakortasun berria sortu dute beren espeziearen barruan.
Eta horien erabilera orokorra da edo beste barietate batzuk gehiago erabiltzen dira?
Barietate komertzialak gehiago erabiltzen dira, etxe komertzialek ekoizpen handiagoa izateko hautatu baitituzte, eta horrek a priori errentagarritasun handiagoa ematen dio nekazariari. Hala ere, Euskal Autonomia Erkidegoko baldintzetan eta, oro har, penintsularen iparraldean, tokiko barietate asko erabiltzen dira, kasu askotan baldintza agroklimatikoetara hobeto egokituta daudelako eta kalitate organoleptiko handiagoa dutenak.
Zeintzuk dira etorkizunerako finkatuta dituzuen helburuak?
Intereseko nekazaritza-espezieak mantentzea, ezaugarritzen jarraitzea, biderkatzea eta hobekuntza genetikoan erabiltzeko gordetzea da gure helburua. Nekazariek ugaltzeko eta ekoizteko transferitzen dizkiegun barietateen erabiltzaileen eskaerei ere erantzuten diegu.