Zortzi edo bederatzi urte zeuzkala hasi zen Pedro Hoyuelos akordeoia ikasten, eskolako irakasle baten etxean, arrastietan. Geroago etorri ziren The Beatles ezagutzea, lehenengo gitarra elektrikoa eskuratzea, eta 16-17 urte bete orduko erromerietan jotzen hastea. UBI amaitu zuenerako musika zuen bizimodua eta bizibidea. "Momentu batean, memoriaz egiten nuen hura ulertu beharra sentitu nuen; belarria nuen, baina lengoaiarik ez", gogoratzen du. Berandu samar hasi zen ikasketa serioagoak egiten: solfeoa eta pianoa. Azkenean, tresna hori izan da nagusi bere ibilbidean, gitarra eta akordeoia alboratu ez baditu ere. 80ko hamarkadaren amaieran Juan Pardogaz biran joateko aukera sortu zitzaion, eta harrezkeroztik artista ezagunen izenei lotuta egon da Hoyuelosen ibilbidea: Luz Casal, Sergio Dalma, Alejandro Sanz, Azúcar Moreno, Ana Torroja, eta batez ere, David Bisbal. Gaur egun, El Consorcio taldeagaz dabil.
Ibilbide luzea egin duzu musikan. Gauza asko aldatu dira hasi zinenetik?
Bai, asko, beste edozein lanbidetan bezala. Begiratu zelakoak ziren lan-kontuak orain hogei urte, eta konparatu oraingoakaz. Ateratzen dituzun ondorioek musikarako ere balio dute. Orain lan gutxiago egiten da.
Diru gutxiago dago?
Ez nago oso seguru; lehen behintzat kontratazio publiko asko egoten zen. Beherakada igartzen da. Kontuak normaldu egin direla esango nuke, hau da, entzun gura zaituen jendeak sarrera bat ordaindu behar izatea, baina horrek eragin du lan gutxiago egotea, eta gutxiago ordainduta. Garai batean egiten nituen birak ez ziren izaten 30-40 kontzertu baino gutxiagokoak, eta gaur egun asko 8-10ekoak izaten dira.
Aipatutako artista guztiakaz egin duzun lana, izan ere, biretan jotzea izan da. Ez duzu estudioan grabatu?
Ez. Artista gutxi joaten dira birara estudioan grabatu duten musikariakaz. Estudioko musikariak lortzeaz ekoizleak arduratzen dira...
Baina denok ditugu gogoan musika-talde handiak, ospetsuak, kasu batzuetan beti kide berak eduki dituztenak, eta grabatzeko zein zuzenerako kide horiexekaz ibili direnak.
Hori desberdina da. Dena den, ekoizle bat beti dago, eta beste kontu bat da taldeak zenbateko boterea duen produktuarekiko. Bohemian rhapsody filma ikusi berri dut (ez zait gustatu, bide batez esateko), eta hor ageri dira taldeko lau kideek, baina batez ere Freddie Mercuryk, managerrakaz, ekoizleakaz... eztabaidak dituzten momentuak. Eta beharbada Mercuryk ez du gura soka-orkestra bat egotea, eta ekoizleak esaten dio "bada, egon egongo da, neu naizelako produktorea". Disko baten grabazioan beti ibiltzen da jende gehiago (eta tartean diru gehiago) zuzenekoetan baino, eta zu dohain handiko artista izan zaitezke, baina konpainiak ekoizle bati esango dio «arduratu zaitez hau egiteaz».
Denbora luzeena David Bisbalegaz eman duzu; zazpi urte. Beragaz egin duzu lan, edo berarentzat?
Berarentzat. Baina enpresa bat ere badago, jakina. Zuk haren aurrean eman behar dituzu kontuak, baina jende gehiago dago, eta oholtzan agintzen duena Bisbal izan arren, biharamunean deituko duzuna beste bat izango da, Bisbalek ez duelako jakin gura arazo hau edo bestea dagoen, kantatu gura du eta kito.
Bisbalegaz, hain zuzen, zuzendari musikala izan zara. Zein da zuzendari baten egitekoa?
Bada, entrenatzaile baten modukoa da, taldeak funtzionatzeko ardura bereganatzen du. Hori bai, ez diozu beste musikari bati esango zer jo behar duen zehazki; beste barik, ildo batzuk emango dizkiozu. Tira, arazo zehatz bat ez dagoenean, kantu baten zati bat oso txarto atera delako edo...
Baina zuzendaria izanda, artista nagusiak men egiten dio zuk diozunari?
Hark bere iritzia izango du noski. Dena dela, Bisbalen kasuan adibidez, nire lanaren zati garrantzitsu bat haren gustuak ezagutzea zen. Nik moldaketa bat egin behar nuenean, lehenik demo bat bidaltzen nion hari, eta beraren oniritzia jasotakoan, beste musikariei.
Edozein musikari da gai zuzendari musikala izateko?
Bada, ez dut uste, eta ez diot harrokeriaz. Nigaz ibilitako musikari denak ni baino hobeak izan dira, baina zuzendaria izateko burua ondo ordenatuta edukitzea da gakoa.
David Bisbal, Alejandro Sanz, Azúcar Moreno... Denok dakigu nortzuk diren, haien muska gustatu ala ez. Zelakoa da ospeagaz hain hurbileko bizikidetza, ospetsua norbera ez denean?
Nork bere modura bizi du. Baina ospeak zipriztindu besterik ez zaitu egiten, zu zeu ez zara ospetsua. Hori baino, biran ibiltzeak dakarren bizimodua da kudeatzeko zailena. Artista batek lan asko egin gura du, eta zu beragaz bazaude lanean, ba... Ni zorioneko sentitzen naiz hala bizitzeaz, esan beharra daukat. Baina ez ezazu pentsa musikari denek sarritan etxetik irten gura dutenik. Nik hiru hilabete eman izan ditut Latinoamerikan, eta bada denbora luzeagorako joaten denik biran; musikari profesional askok, ordea, etxean egon gura dute, familia daukatelako, umeak dauzkatelako...
Eta ez duzu inoiz pentsatzen "ze ospetsua den hau, baina nigatik ez balitz..."?
Ez, benetan. Nik neuk behintzat eskerrak ematen ditut, egin gura izan dudana egin dudalako nire bizitza osoan. 50 urte inguru daroat tresnaren bat jotzen.
Erretiroaz pentsatzen duzu?
Ez daukat beste ezer egiteko gogorik, are gutxiago erretiroa hartzeko. Jodorowskyk berba egiten du inoiz izan ginen umea berriro izateaz; ni neu orduko bera naiz, behinola akordeoi bat jotzen hasi zen ume huraxe.
Gozatzen duzu musika entzuteaz, edo bestela esanda, gai zara musika entzuteko entzuten duzuna analizatu barik?
Gozatu bai, baina argi dago behin lengoaia bat ikasitakoan musika entzuteko modua aldatu egin dela. Nik daborduko ez dut musika entzuten 15 urte neuzkala Emerson, Lake & Palmer, Yes edo Genesis entzuten nituen modu naif hartan. Orduan ez nekien zer entzuten nuen, eta orain, berriz, gauza haietako batzuk hanka eta buru bakoak begitantzen zaizkit. Ez txarrak, baina bai hanka eta buru bakoak. Uste dut Stingek berak esan duela egin dituen gauzetako batzuk ahaztu gurako lituzkeela. Izan ere, ibilbide akademikoa egin ostean zaila da bat-batean bururatzen zitzaizkizun gauza batzuen freskotasunari eustea. Kontserbatorioan zortzi urte eman badituzu Brahms, Beethoven eta Mozart aztertzen, saihestezina da zenbait konparazio egitea, saihestu gura zenukeen arren.
Musikak eman dizu bizimodua ateratzeko beste ezertan lanik egin barik. Eroso bizitzeko eman dizu?
Alderdi ekonomikotik, ozta-ozta bizitzeko ematen du honek. Egile izateak diru gehiago ematen du, baina nik ez dut konposatzen, gurago dut gauza hobeak jo nireak baino.
Baina nahikoa da biretan ibiltzea, musikaren beste alderdiren bat jorratu barik?
Ez dakit, egia esan. Orain dela urte batzuk gehiago grabatzen zen, bira gehiago egiten zen, lan gehiago zegoen... Eta zuzenekoa ez da biran ibiltzea bakarrik. Nik gogoan daukat inguruko aretoetan jotzea, hiruzpalau egun astean. Joan, jo, eta etxera. Lanbide arrunta da hori. Baina orain ez dago horrelakorik. Bide batez, aukera aprobetxatuko dut legediak gero eta oztopo gehiago ipintzen duela esateko. Politikariak aspertu egin direla ematen du. Badirudi sekulako negozioa den zerbait dabiltzala arautzen, eta kontrakoa da, tabernek dirua galdu ohi dute musikariak kontratatzen dituztenean. Badakit zenbat ordaintzen duten, eta kontzertuak dirauen denboran ez dute hori ateratzen, inondik inora. Bestetik, kontzertu horiek ez dute inor eragozten; musika ez da honezkero gaueko kontua, orain 20:00etatik 22:00etara jotzen da. Nik, zintzotasunez diot, faltan dut astean hiru bider jotzea, heldu eta ekipoa muntatuta neukan leku haietan. Ez naiz ailegatu horretaz bakarrik bizi izatera, baina ezagutzen dut egin duenik.
Noiz hasi zen igartzen lan-falta?
Apurka-apurka izan da, baina azken hamabost urteetako kontua dela esango nuke. Espainian boom bat egon zen, administrazioei euren diru-kontuak zorrotzago kontrolatzera behartu dituzten momentuan amaitu zena. Ez dadila txarto ulertu, nik ere uste dut hala izan behar duela eta izan behar zuela lehenago ere, 80ko hamarkadan musikariek kobratzen zituzten kaxetek ez zuketen hain handiak izan behar. Eta azken boom-a Operación Triunfo-ren lehen edizioak eragin zuen, 2002an. Horren ostean, akabo. Bestetik, teknologiak kalte handia egin dio zuzeneko musikari, denok igartzen dugu. Orain nekez ikusiko duzu lau kide baino gehiagoko talde bat oholtzan. Baina entzun, 40 entzungo dituzu, musika asko playback bidez sartzen da. Eta ez naiz kexatuko; tronpeta- eta saxo-jotzaileek hogei urte daroate lan egin barik, sampler-ak asmatu zirenetik.
Diskoak ere, gutxi kaleratzen dira, ezta?
Bai. Espainian industriaren oso zati txikia baino ez dugu ikusten. Askoz musika gehiago dago, baina reggaetoiaz eta Miamitik datorkigun musikaz gain zaila da zerbait ailegatzea. Zerbait asko kontsumitzea gura baduzu, derrigorrez izan behar du, zelan esan.. erraza. Entzuleari ahalegin handirik eskatzen ez diona. Ni hazi nintzenean, nire lagunek (eta ez ziren musika-mundukoak) rock progresiboa entzuten zuten, King Crimson eta halako talde "latz" batzuk barne.
Hori da zuri gehien gustatzen zaizuna, 70eko hamarkadako rock progresiboa?
Besteak beste. Baita The Beatles ere. Baina musika klasikoa dut gustukoena, Bach gehienbat.
Orain El Consorcio taldeagaz jotzea duzu lan nagusia, beste proiektu txiki batzuetan ere bazabiltzan arren. Zenbat irabazten duzu haien kontzertu bakoitzeko?
Gurago dut ez aipatu. Kopuru txikia da, baina ez dut aditzera eman gura kexatzen nabilela, ez baita hala. Tira, kopuru baxua da gauero jotzen ez dugula kontuan hartuta, bestela kontuak desberdinak lirateke. Dena dela, tarifak "izoztu" egin direla esan beharra dago: nik gaur egun gutxiago kobratzen dut Juan Pardogaz jotzen hasi nintzenean baino.
Zuzena da "prekario" berba erabiltzea?
Bai, maila denetan. Berbarako, aseguruei dagokienez. Gaur egun, zuk kontzertu bat izan dezakezu hitzartuta biharko, oraintxe deitzen dizute bertan behera geratu dela esateko, eta ez duzu ogerleko bat bera ere jasoko. Gastuak izan badituzu kontzertua prestatzeko, diru hori betiko galdu duzu. Eta norbaiti ezetz esan badiozu data hori gordeta zenuelako, izorra zaitez. Dena den, ez daukat aberasteko asmorik, gura dudan saria badut: jotzen jarraitzea. Azken batean, zeregin batean dabilen profesionala naiz; artista baino, behargina. Oholtza gainera atera eta zuk epaitu egingo nauzu, baina zure etxeko atea ipintzera doakizun arotzaren lana ere epaituko duzu. Nik horrela ikusten dut nire burua: ondo antzean egiten dakiena egiteaz bizi den norbait. Langilea. Faltan dut lan gehiago egitea, hori bai.
Estadio handiak eta areto txikiak
Pedro Hoyuelosi sarritan egokitu zaio milaka eta milaka pertsonaren aurrean jotzea, eta hona zer dioen beldur eszenikoaz: "Argi dago ez dela berdin estadio bete batean edo taberna batean jotzea, baina ni behintzat ez naiz urduriago jartzen leku handietan; hori bai, estres handiagoa egoten da logistika dela eta: kableak, ordenagailuak... Ezerk ezin du hutsik egin. Nik beldur handiena kontserbatorioko ekitaldi-aretoan izan dut, ordu erdiz Beethoven eta halakoen piezak jotzen, bakar-bakarrik. Oso momentu latzak, baina eskertzen ditudanak, asko irakatsi didate eta".
Earth Songs Project
El Consorcio taldeagaz daukan lanaz gain, beste bospasei proiektutan dabil Pedro Hoyuelos. "Dirurik ez dute ematen, baina saiatzen gara behintzat ez galtzen; pintxopotea ordaintzeko adina atera dezagula behintzat, kar kar". Egitasmo horietako bat Earth Songs Project da, iaz Sopelako Kosta Fest jaialdian entzuteko aukera izan genuena. "Oso abesti ezagunak egiten ditugu, Pink Floydenak, Michael Jacksonenak, Supertrampenak... baina ahots zuriz osatutako abesbatza batek kantatutakoak, hau da, emakumeek eta umeek baino ez". Abesbatza horretan dabilen emakumeetako bat, hain zuzen, Mariasun Yanguas da, Hoyuelosek gaztetan eduki zuen lehenengo piano-irakaslea.