Leioaren sorrerak data zehatza dauka: 1526ko urriaren 31. Egun horretan, San Juan Bataiatzailearen eliza Erandioko Santa Mariaren menpetik askatzen zuen epaia ebatzi zuten. Erabaki horrek urte luzez iraun zuen hamarrenak kobratzeari buruzko gatazka bati eman zion amaiera, Juan Alonso de Mujica Butroiko jauna eta Erandioko kleroaren eta Leioako eta Leioangoitiako bizilagunen artean.

Aldundiak antolatzen dituen Europako Ondarearen Jardunaldien testuinguruan, Xabier Armendariz historialari gorliztarrak bere udalerrian dauden kostaldeko defentsen aztarnak ezagutzera emango ditu. Horretarako, hitzaldi bat eta bisita gidatu bat eskainiko ditu urriaren 9an eta 12an, hurrenez hurren.